R Coronae Borealis

[SSW]

R Coronae Borealis (R CrB)

RA[2000] 154834, DEC[2000] +280924

A 5.7 - 14.8 (V)


R Coronae Borelis, z chwilą odkrycia jej jako gwiazdy zmiennej przez Edwarda Pigott'a 1795 roku, stała się jedną z najbardziej popularnych i najczęściej obserwowanych przez miłośników astronomi gwiazd na niebie.
Znajduje się wewnątrz charakterystycznego dla gwiazdozbioru Korona Północy (Corona Borealis) półkola gwiazd. Wraz z gwiazdami delta i epsilon CrB tworzy prawie równoboczny trójkąt (patrz mapka). Odnajdziemy ją bez trudu dowolną lornetką a na ciemnym niebie nawet gołym okiem gdyż jej jasnośc wizualna wynosi około 6 mag.
Czasami jednak może nas spotkać niespodzianka. W miejscu gdzie R CrB ma świecić nie dostreżemy lornetką żadnej gwiazdy. Co się stało?
R CrB jest niezwykłym przykładem gwiazdy wybuchowej, której jasność podczas wybuchu nie rośnie a maleje! Materia wyrzucana podczas eksplozji zachowuje się jak sadza, pochłaniając część światła co obserwujemy jako spadek jasności. Jasność R CrB może zmniejszyć się w ciągu kilku dni o 3-4 wielkości gwiazdowe. Zdarza się, że niekiedy jej jasność maleje do 15 mag. Wybuchy mają charakter całkowicie nieregularny i nieprzewidywalny dzięki czemu R CrB zyskała miano gwiazdy "doskonale nieregularnej".
Opisane zachowanie R CrB dobrze ilustruje Wykres 1 przedstawiający wyniki wizualnych obserwacji tej zmiennej przez grupę polskich miłośników astronomii w ciągu ostatnich 12 lat.


Wykres 1. Krzywa jasności R CrB z polskich wizualnych obserwacji w ostatnich 12 latach.

Na tym wykresie widać także postęp w wyposażeniu sprzętowym miłośników umożliwiąjacym osiąganie coraz większego zasięgu gwiazdowego.

Ostatni spadek jasności R CrB miał miejsce w okresie 10.02 - 1.05.2003 (JD 2452680 - 2452760). Ilustruje go Wykres 2.


Wykres 2. Spadek jasności R CrB w 2003 roku.

Jedyną prawidłowością jakiej doszukać się możemy w zachowaniu R CrB to ta, ze spadek jasności do minimum jest zawsze szybszy niż późniejszy wzrost jasności, co dobrze widać na Wykresie 2.

Wielką różnicę w jasności R CrB widać na pięknych zdjęciach autorstwa znanego miłośnika astrofotografa Leszka Marcinka. Aby zobaczyć je w pełnej rozdzielczości należ kliknąć w obszarze zdjącia.


Zdjęcie 1. Zdjęcie R CrB z 21.03.2003 (JD 2452719.5) - foto: Leszk Marcinek.


Zdjęcie 2. Zdjęcie R CrB z 25.04.2003 (JD 2452754.5) - foto: Leszk Marcinek.

Mijają już prawie dwa lata gdy R CrB ponownie świeci swoim prawie stałym blaskiem ok 6 mag. Ale na pewno któregoś dnia
rozpocznie się gwałtowny spadek jasności. Rzecz w tym, że nie nigdy wiemy kiedy to nastąpi. Dlatego warto każdej nocy
skierować lornetkę i sprawdzić czy aby ten spadek już się nie rozpoczął. Jeżeli się rozpoczął to należy powiadomić o tym
innych obserwatorów i samemu prowadzić obserwacje nawet co kilka godzin.

[antyqjon]

R CrB miała być jedną z pierwszych moich gwiazd zmiennych, obok R Sct i X Her, ale cóż, myśląc o tej gwieździe oceniałem RR CrB Zorientowałem się dopiero po paru tygodniach, gdy Korona była już na zachodzie w drzewach...

[Damian]

Raz jedyny miałem okazję oceniać tę gwiazdkę, pod koniec jej widoczności na wieczornym niebie w ubiegłym roku. (Poza tym, to była jedna z tych od których zaczynałem). Nie miałem wtedy lornetki, uzycie teleskopu mijało się z celem, więc ocenę wykonałem szukaczem 24mm Nie polecam tej metody. Teraz mam lornetkę z polem 6,5 stopnia, okres widoczności się zaczął, więc tylko pogody brak (tylko albo aż )

[SSW]

Ciekawe czy R CrB uaktywni się w tym roku. Ja stawiam na tak.

[antyqjon]

Wczoraj po raz pierwszy zerknąłem na tą zmienną. Dałem jej 6.1, czyli nadal stoi w miejscu

[Henryk]

Na R CrB spoglądam prawie każdej pogodnej nocy, tak przy okazji, bo oceniam rzadko. Wystarczy, że spojrzę i widać mniej więcej jasność w normie.
Pamiętam jak przed 2 laty wyciskałem z mojej starej lornetki 20x60 ostatnie poty, żeby dojrzeć ją przy jasności w okolicach 10 mag, to były czasy . Podobnie będę się śmial, jeśli kiedyś nabędę mocniejszy sprzęt niż moja dwururka (25x100, jeśli ktoś nie wie ).

[Aquarius]

Potwierdzam: R CrB i T CrB w nocy 28/29.03'05 bez istotnych zmizan. (Sprawdzam przy każdej okazji ). Niestety świąteczna ekspedycja dziś definitywnie dobiega końca. W sumie udana (Choć mogło być lepiej). Bardziej szczegółowy opis będzie po powrocie do domu (ze stałego łącza ). Odpinam i pakuję komputer. Do spotkania wkrótce .

[Damian]

Ja również miałem okazję ocenić R CrB wczorajszym wieczorem, ale już lornetką 7x50, a nie szukaczem 5x24 jak to robiłem w październiku . Oczywiście komfort nieporównywalnie większy. Nie bedę już powtarzał tego, ile ma owa gwiazdka, bo oceniłem podobnie, swoją drogą ciekawe kiedy zacznie "figlować" Może mały hazardzik i zaczniemy obstawiać

[Henryk]

Jak hazardzik, to hazardzik, obstawiam, że właśnie się zaczęło .
Przed chwilą oceniałem R CrB i dałem jej zaledwie 6.2 mag, a zazwyczaj oceniam na 5.9 - 6.0. Albo więc chwilowe przejściowe , albo mi się źle ocenia, albo zaczyna się wybuch. Kto cierpi na bezsenność, niech spojrzy w drugiej połowie nocy.

[SSW]

Jak hazardzik, to hazardzik, obstawiam, że właśnie się zaczęło .
Przed chwilą oceniałem R CrB i dałem jej zaledwie 6.2 mag, a zazwyczaj oceniam na 5.9 - 6.0. Albo więc chwilowe przejściowe , albo mi się źle ocenia, albo zaczyna się wybuch. Kto cierpi na bezsenność, niech spojrzy w drugiej połowie nocy.

Wydaje mi się, że jeszcze nie tym razem. Oceniałem R CrB po północy i wg mnie jeszcze nic się nie dzieje. Ale mogę się mylić

[Damian]

Wczoraj dałem jej 5,9, może trochę za dużo...
Co dzień mam jednak cichą nadzieję, że coś ruszy, ale co dzień też przekonuję się, że "daje po oczach"- jak zwykle... Ależ emocje

[Oskar]

6 kwietnia oceniałem ją na 6,2 mag. a więc chyba nie ruszyła.

[Tomkrzyt]

Potwierdzam, nic się nie dzieje. Brak akcji jest. (11 kwi - 6.0 mag.)

[DARK]

Patrząc daleko wstecz na wykres R-CrB widać iż ostatnio gwiazda bardzo uspokoila. A przecież jeśli chodzi o nią to najciekawsza jest wtedy wlaśnie jeśli slabnie

[SSW]

Dlatego trzeba ją cały czas monitorować bo nie wiadomo kiedy to słabnięcie się rozpocznie.